Η καρδιακή ανεπάρκεια αποτελεί μείζον πρόβλημα υγείας, το οποίο συχνά συνοδεύεται από περιορισμένη σωματική δραστηριότητα και σοβαρές επιπτώσεις σε διάφορους τομείς της ποιότητας ζωής των ασθενών. Η αυτοφροντίδα, καθώς και η συμμόρφωση με τη φαρμακευτική αγωγή, μπορούν να συμβάλουν περαιτέρω στην κλινική σταθερότητα και στη βελτίωση των αποτελεσμάτων των ασθενών. Σκοπός: Σκοπός αυτού του κεφαλαίου είναι να αξιολογήσει την επίδραση της αυτοφροντίδας και της συμμόρφωσης με τη φαρμακευτική αγωγή, στην ποιότητα ζωής των ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια. Μέθοδος: Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν 67 ασθενείς με διάγνωση καρδιακής ανεπάρκειας, οι οποίοι επισκέφθηκαν τα καρδιολογικά εξωτερικά ιατρεία ενός γενικού νοσοκομείου της ελληνικής πρωτεύουσας. Η αξιολόγηση της συμπεριφοράς αυτοφροντίδας έγινε με την κλίμακα EHFScBS και SCHFI v.6, για την αξιολόγηση της προσκόλλησης στη φαρμακευτική αγωγή χρησιμοποιήθηκε η κλίμακα προσκόλλησης Morsiky Green Levine (MAQ), ενώ για την αξιολόγηση της ποιότητας ζωής χρησιμοποιήθηκε το ερωτηματολόγιο MLWHFQ. Αποτελέσματα: Η πολυπαραγοντική ανάλυση γραμμικής παλινδρόμησης έδειξε ότι η ηλικία, η συμμόρφωση με τη φαρμακευτική αγωγή και η βαθμολογία στη διάσταση "Αυτοπεποίθηση αυτοφροντίδας" σχετίζονται ανεξάρτητα με τη συνολική βαθμολογία της κλίμακας ποιότητας ζωής. Συγκεκριμένα, οι συμμετέχοντες άνω των 80 ετών είχαν σημαντικά υψηλότερη βαθμολογία, δηλαδή χειρότερη ποιότητα ζωής, σε σύγκριση με τους συμμετέχοντες κάτω των 70 ετών (p  0,001), ενώ οι συμμετέχοντες με χαμηλή συμμόρφωση στη θεραπεία είχαν σημαντικά χειρότερη ποιότητα ζωής σε σύγκριση με τους συμμετέχοντες με υψηλή συμμόρφωση (p  0,001) ενώ οι συμμετέχοντες με χαμηλή συμμόρφωση στη θεραπεία είχαν σημαντικά χειρότερη ποιότητα ζωής σε σύγκριση με τους συμμετέχοντες με υψηλή συμμόρφωση (p  0,001). Παρατηρήθηκε ότι όσο καλύτερη αυτοφροντίδα είχαν και όσο υψηλότερη συμμόρφωση στη φαρμακευτική αγωγή τους, τόσο καλύτερη ήταν η ποιότητα ζωής τους. Συμπεράσματα: Η συμπεριφορά αυτοφροντίδας και η συμμόρφωση στη φαρμακευτική αγωγή των ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια σχετίζονται με την ποιότητα ζωής τους. Η ηλικία, το μορφωτικό επίπεδο και η "αυτοπεποίθηση αυτοφροντίδας" είναι παράγοντες που επηρεάζουν τη συμπεριφορά αυτοφροντίδας, τη συμμόρφωση στη φαρμακευτική αγωγή και την ποιότητα ζωής. Η σε βάθος ενημέρωση των ασθενών σχετικά με την ανάγκη τήρησης των θεραπευτικών κατευθυντήριων οδηγιών μπορεί να συμβάλει στη μείωση του φαρμακευτικού κόστους και στη μεγιστοποίηση του θεραπευτικού αποτελέσματος. Για το λόγο αυτό, οι επαγγελματίες υγείας που θεραπεύουν αυτούς τους ασθενείς θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη όλους τους παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά την ποιότητα ζωής τους και να τους αντιμετωπίζουν με τις κατάλληλες παρεμβάσεις..

Η συνταγογράφηση φαρμακευτικής αγωγής στην τρίτη ηλικία είναι συχνά πολύπλοκη, λόγω της ιδιαίτερης κατάστασης υγείας των ατόμων αυτών (πολυνοσηρότητα,πολυφαρμακία, αναπηρία κτλ.) Η χρήση φαρμάκων στην εν λόγω κατηγορία ασθενών είναι συχνά προβληματική, οδηγώντας σε συχνά σφάλματα στον καθορισμό της κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής, γεγονός που δυσχεραίνεται  τόσο από το ίδιο το σύστημα υγείας, όσο και από την έλλειψη ενδείξεων αναφορικά με την ασφάλεια και αποτελεσματικότητα πολλών φαρμάκων στην ηλικιακή αυτή ομάδα. Επιπλέον, η ελλιπής γηριατρική αξιολόγηση σε συνδυασμό με τα ελλιπή ερευνητικά δεδομένα δεικνύουν την ανάγκη εξατομικευμένης και προσεκτικότερης συνταγογράφησης φαρμάκων στην τρίτη ηλικία.

Σύμφωνα με πρόσφατες αλλαγές στο σύστημα διανομής βιολογικών ανοσοτροποποιητικών φαρμάκων, η παροχή αυτών γίνεται πλέον μόνο μέσω των φαρμακείων του Εθνικού Οργανισμού Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ) και των νοσοκομείων του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ) καθιστώντας περίπλοκη τη διαδικασία πρόσβασης σε αποτελεσματική θεραπεία για τη ρευματοειδή αρθρίτιδα στην Ελλάδα. Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι να εντοπιστούν οι περιορισμοί στην πρόσβαση σε θεραπεία για τη ρευματοειδή αρθρίτιδα καταγράφοντας τις εμπειρίες ασθενών, ρευματολόγων και φαρμακοποιών του ΕΟΠΥΥ. Συμμετείχαν 133 ασθενείς, 12 ρευματολόγοι και 27 φαρμακοποιοί από την Αθήνα και άλλες αστικές περιοχές. Χρησιμοποιήθηκαν τριών ειδών σταθμισμένα ερωτηματολόγια για κάθε ομάδα συμμετεχόντων με τη μέθοδο της προσωπικής συνέντευξης για τους ασθενείς και με ταχυδρομική αποστολή του ερωτηματολογίου στους ιατρούς και τους φαρμακοποιούς. Κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους 26% των ασθενών αντιμετώπισαν δυσκολία στην πρόσβαση στο ρευματολόγο και 49% στην πρόσβαση στη φαρμακευτική τους αγωγή. Το 92% των ρευματολόγων και το 96% των φαρμακοποιών επιβεβαιώνουν τη δυσκολία των ασθενών στην πρόσβαση στην φαρμακευτική τους αγωγή για τη ρευματοειδή αρθρίτιδα. Οι πιο συχνά αναφερόμενες αιτίες για δυσκολία στην πρόσβαση σε ιατρική φροντίδα είναι η δυσκολία στη μετακίνηση, η μακρινή απόσταση από το ρευματολογικό ιατρείο ή την κλινική και η καθυστέρηση στην εύρεση ιατρικού ραντεβού. Οι πιο συχνές αιτίες περιορισμένης πρόσβασης στη φαρμακευτική αγωγή είναι δυσκολίες στη συνταγογράφηση, μεγάλη απόσταση από τα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ και ελλείψεις στα νοσοκομεία του ΕΣΥ. Συμπερασματικά η μελέτη κατέδειξε περιορισμένη πρόσβαση των ασθενών με ρευματοειδή αρθρίτιδα σε έγκαιρη και αποτελεσματική θεραπεία και εντόπισε την ανάγκη για επανασχεδιασμό του συστήματος διανομής της φαρμακευτικής αγωγής.

Οδηγίες που αφορούν σε:
Α. Πότε πρέπει να υποβάλλονται οι ασθενείς σε μέτρηση οστικής πυκνότητας (άντρες και γυναίκες).
Β. Αξιολόγηση μέτρησης οστικής πυκνότητας-ορισμοί.
Γ. Οργανωμένοι εργαστηριακοί έλεγχοι υγείας.
Δ. Εκτίμηση κινδύνου καταγμάτων.
Ε. Αλγόριθμος προσδιορισμού ανάγκης θεραπείας μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών και αντρών άνω των 50 ετών.
ΣΤ. Φαρμακευτική αγωγή.