Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών παρατηρήθηκε δραματική αύξηση του πληθυσμού των ηλικιωμένων, δημιουργώντας νέες προκλήσεις και απαιτήσεις στις υπηρεσίες όλων των χωρών. Τη δημογραφική γήρανση ακολουθούν και οι πληθυσμοί της Ελλάδας και της Κύπρου. Οι νοσηλευτές είναι από τους βασικούς και κύριους επαγγελματίες υγείας που παρέχουν φροντίδα υγείας στους ηλικιωμένους και η νοσηλευτική επιστήμη διεθνώς, ανταποκρινόμενη στις τρέχουσες αλλαγές και ανάγκες του ηλικιωμένου πληθυσμού έχει εντάξει στα προγράμματα σπουδών θέματα σχετικά με τη γήρανση και τους ηλικιωμένους, ενώ έχει αναπτυχθεί και η εξειδίκευση στη Γεροντολογική Νοσηλευτική. Η στάση ως προς τους ηλικιωμένους είναι μια παράμετρος που έχει μελετηθεί εκτενώς για το πώς μπορεί να επηρεάσει την επιθυμία των νοσηλευτών να εργαστούν με τους ηλικιωμένους, αλλά και να παρέχουν ποιοτική νοσηλευτική φροντίδα, ενώ η εκπαίδευση αποτελεί το σημαντικότερο παράγοντα που καθορίζει τη στάση τους ως προς τους ηλικιωμένους. Ο σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η διερεύνηση του επιπέδου εκπαίδευσης που παρέχουν τα νοσηλευτικά προγράμματα Ελλάδας και Κύπρου ως προς τη φροντίδα υγείας των ηλικιωμένων και η δυνατότητα βελτίωσής τους. Η μελέτη σχεδιάστηκε ως συγχρονική μελέτη επισκόπησης με πολλαπλές μεθόδους συλλογής των δεδομένων. Για τη συλλογή των δεδομένων χρησιμοποιήθηκαν α) πρωτόκολλο για την ανάλυση των οδηγών σπουδών των νοσηλευτικών προγραμμάτων Ελλάδας και Κύπρου και β) ερωτηματολόγιο το οποίο περιλάμβανε δημογραφικές ερωτήσεις, την κλίμακα του Kogan για τη μέτρηση των στάσεων - η οποία αποτελείται από δύο υποκλίμακες, μία με αρνητικές προτάσεις και μία με θετικές - και το ερωτηματολόγιο του Palmore, Facts on Aging Quiz I, για τη μέτρηση γνώσεων ως προς τους ηλικιωμένους. Τα αποτελέσματα που προέκυψαν από το πρωτόκολλο έδειξαν ότι τα εκπαιδευτικά προγράμματα των βασικών νοσηλευτικών ιδρυμάτων Ελλάδας και Κύπρου (ΕΚΠΑ, ΤΕΙ και Νοσηλευτική Σχολή Κύπρου) παρουσιάζουν πολλές διαφορές. Διαφέρουν ως προς το διαχωρισμό των ακαδημαϊκών ετών, το περιεχόμενο των εκπαιδευτικών προγραμμάτων, τις θεωρητικές και τις εργαστηριακές ώρες, αλλά και την κλινική άσκηση. Και τα τρία νοσηλευτικά ιδρύματα όμως περιέχουν μαθήματα με θέματα που αφορούν στη φροντίδα υγείας των ηλικιωμένων. Τα ευρήματα που προέκυψαν με τη συμπλήρωση της κλίμακας του Kogan και του ερωτηματολογίου του Palmore έδειξαν ότι οι φοιτητές του ΕΚΠΑ επηρεάζονται από τις σπουδές τους θετικά, δηλαδή έχουν πιο θετική στάση ως προς τους ηλικιωμένους αν και τα αποτελέσματα της αρνητικής υποκλίμακας του Kogan δεν ήταν στατιστικά σημαντικά. Οι γνώσεις, όμως, των φοιτητών ως προς τους ηλικιωμένους μετά την εκπαίδευση τους δεν παρουσίασαν βελτίωση στη συγκεκριμένη μελέτη. Η νοσηλευτική εκπαίδευση βρέθηκε να έχει θετική επίδραση και στη στάση των σπουδαστών του Τμήματος Νοσηλευτικής Β’του ΤΕΙ της Αθήνας ως προς τους ηλικιωμένους. Οι γνώσεις των φοιτητών ως προς τους ηλικιωμένους μετά την εκπαίδευση τους φαίνονται να είναι περίπου οι ίδιες. Οι αλλαγές στους σπουδαστές της Νοσηλευτικής Σχολής της Κύπρου και με τις δύο υποκλίμακες μέτρησης στάσεων του Kogan ήταν στατιστικά σημαντικές. Μετά τη νοσηλευτική εκπαίδευση οι τιμές της θετικής και της αρνητικής κλίμακας ήταν χαμηλότερες. Τα ευρήματα αυτά δείχνουν ότι οι σπουδαστές της Νοσηλευτικής Σχολής της Κύπρου επηρεάζονται από τις σπουδές τους, αν και είναι αντικρουόμενα ως προς τα αναμενόμενα. Οι γνώσεις των φοιτητών ως προς τους ηλικιωμένους μετά την εκπαίδευση τους φαίνονται να είναι βελτιωμένες, αλλά, όχι σε στατιστικά σημαντικό βαθμό. Το βασικότερο συμπέρασμα της παρούσας μελέτης είναι η αναγνώριση της ανάγκης για περαιτέρω διερεύνηση των νοσηλευτικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων στην Ελλάδα και στην Κύπρο ως προς τη φροντίδα υγείας των ηλικιωμένων, με μελέτη της εξέλιξης των ιδίων φοιτητών και σπουδαστών (διαχρονική μελέτη). Η νοσηλευτική και οι νοσηλευτές έχουν χαρακτηριστικό ρόλο στην υγεία των ηλικιωμένων και καλύπτουν κλινικές και κοινωνικές ανάγκες. Για να υπάρχουν καλοί νέοι νοσηλευτές για τη φροντίδα υγείας των ηλικιωμένων είναι αναγκαίος ο σχεδιασμός προγραμμάτων που να προάγουν τη θετική συμπεριφορά ως προς τους ηλικιωμένους και τη θεμελίωση γνώσεων που αφορούν στην υγεία και στις ανάγκες των ηλικιωμένων.

Η γήρανση του πληθυσμού αποτελεί πρόκληση για την εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας και μεταξύ αυτών και των νοσηλευτών. Τα εκπαιδευτικά προγράμματα πρέπει να αναμορφώνονται μετά από αξιολόγηση έτσι ώστε να προετοιμάζουν τους νοσηλευτές για να ανταποκρίνονται στη φροντίδα των ηλικιωμένων. Για την αξιολόγηση υπάρχουν κατάλληλες μέθοδοι-εργαλεία που μπορεί να βοηθήσουν τους εκπαιδευτικούς να αποφανθούν αν οι φοιτητές έχουν αποκτήσει την απαραίτητη γνώση, έχουν διαμορφώσει θετικές στάσεις για τη φροντίδα των ηλικιωμένων και είναι έτοιμοι να παρέχουν τις υπηρεσίες τους. Το άρθρο παρουσιάζει τα εργαλεία που παρέχουν αξιόπιστη και έγκυρη πληροφορία για την αξιολόγηση της γεροντολογικής εκπαίδευσης.